Ontwikkelingen specialistische jeugdhulp
De gemeente Diemen heeft, net als veel andere gemeenten in Nederland, sinds 2018 te maken gekregen met tekorten op de jeugdhulp. In de begroting 2020 is € 5,5 miljoen opgenomen voor specialistische jeugdhulp. Naar aanleiding van verwachte overschrijdingen over het jaar 2020 is het budget bij de 4e kwartaalbrief incidenteel met € 700.000 opgehoogd. Het jaar 2020 is vervolgens met € 366.000 overschrijding afgesloten. Oorzaken van de overschrijding liggen bij: de stijgende kosten van de jeugdhulp, een toename van het aantal cliënten, een toename van de complexiteit van de problematiek bij jeugdigen en een toename van het aantal jeugdigen dat voorheen binnen de Wet langdurige zorg (Wlz), Wmo of Kinderopvang werd geholpen
Landelijke ontwikkelingen
Al sinds de start van de Jeugdwet worstelen gemeenten met de uitgaven ten opzichte van de middelen die het Rijk beschikbaar stelt. Het kabinet is gemeenten voor de periode 2019 tot en met 2021 tegemoetgekomen met extra budget om te compenseren voor de extra groei in de jeugdzorg (totaal € 1 miljard). Dit betekent voor de gemeente Diemen voor 2020 en 2021 een extra uitkering van € 420.438 per jaar. Deze periode wordt verlengd door eenmalig aanvullend € 300 miljoen beschikbaar te stellen voor het jaar 2022, zo is besloten in de Septembercirculaire 2020. Dit betekent voor Diemen een extra uitkering in 2022 van € 420.438. In de meerjarenbegroting van de gemeente Diemen wordt structureel rekening gehouden met de extra middelen vanuit het Rijk.
Daarnaast is door onderzoeksbureau AEF onderzoek gedaan naar of, en zo ja in welke mate, gemeenten structureel extra middelen nodig hebben bij een doelmatige en doeltreffende uitvoering van de Jeugdwet. De belangrijkste conclusie uit dit rapport is dat gemeenten tussen de 1,6 en 1,8 miljard euro meer uitgeven aan jeugdzorg dan dat ze aan middelen van het Rijk ontvangen. Uit het onderzoek blijkt dat de problematiek weerbarstig is en niet te vangen in één helder probleem. Meerdere factoren liggen ten grondslag aan de structurele meerkosten die gemeenten maken. De verschillende oorzaken genoemd in het AEF rapport zijn herkenbaar voor de gemeente Diemen. De resultaten van het onderzoek dienen als inbreng voor de komende kabinetsformatie.
Beheersmaatregelen
Er is en wordt veel in gang gezet met als doel kosten voor de jeugdhulp te beheersen, zoals werken met normbudgetten, voorbereiding aanbesteding specialistische hulp per 2022, uitbreiding contractmanagement, bevorderen van meer specialistische hulp dichtbij om dure trajecten te voorkomen, onderzoeken naar (kosten)effectiviteit van preventieve en algemene voorzieningen en bestandsanalyses. De financiële beheersbaarheid op het terrein van jeugdhulp wordt als onderdeel gezien van een groter programma over financiële beheersbaarheid van het sociaal domein breed waar momenteel binnen de gemeente Diemen aan gewerkt wordt.
We zijn als gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet, maar hebben niet alles in de hand. De brede wettelijke taken, de open einde regeling en de verwijzers die niet onder onze aansturing functioneren zijn complicerende factoren. De uitgaven blijven daarom een financieel risico vormen, mede als gevolg van een stijging in de aantallen jeugdigen en de complexe problematiek.